odżywianieDodatek różnych substancji sprawia, że jedzenie nie psuje się zbyt szybko, lepiej smakuje i wygląda. Ich nadmiar może być jednak szkodliwy.

Obecność różnych konserwantów w produktach żywnościowych rodzi wiele wątpliwości – z jednej strony mają one m.in. zapobiegać psuciu się żywności, a więc wpływać na jej walory zdrowotne, z drugiej jednak wiadomo, że nadmiar substancji chemicznych może być przyczyną uczuleń, anemii, chorób układu nerwowego, cukrzycy. Żywność o bardzo długim terminie przydatności do spożycia może zawierać dużo “chemii”. Ma to niekorzystne działanie zwłaszcza na dzieci, kobiety w ciąży, osoby ze schorzeniami nerek i przewodu pokarmowego.

Aby ograniczyć możliwość zagrożenia, w większości krajów – również i w Polsce -ustalono normy prawne regulujące tę sprawę. Przyjęto też zasadę, że wszystkie tzw. „polepszacze” muszą być bezpieczne i stosowane w ilościach nie większych, niż jest to niezbędne.

Tajemnicze E

Prawo polskie nakłada na producentów obowiązek umieszczania na opakowaniu produktu informacji o jego składzie. Warto więc starannie studiować etykietki i rezygnować z towaru, który budzi wątpliwości. Symbol E na etykiecie oznacza, że ukrywająca się pod numerem substancja została zatwierdzona przez Wspólnotę Europejską. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie dodatki zostały uznane za bezpieczne również przez polskie władze sanitarne. Atestu PZH nie uzyskała żywność zawierająca np. dodatki słodzące, ukrywające się pod symbolami E952 (cyklaminian) i E959 (neohesperydyna) i niektóre barwniki (E142S – zieleń „S”, E122 -azorubina, E133 – błękit brylantowy). Można je znaleźć w produktach pochodzenia zagranicznego (m.in. słodyczach, żywności niskokalorycznej, napojach owocowych i alkoholowych) sprzedawanych na bazarach.

Jak bronić się przed „chemią”

  • Surowe warzywa i owoce (także cytrusy i banany) myjemy starannie pod bieżącą wodą.
  • Unikamy przetworzonej żywności – konserw, rozpuszczalnej kawy, produktów o długim terminie przydatności do spożycia.
  • Kupujemy tylko razowe pieczywo – nie zawiera polepszaczy.
  • Uważnie studiujemy etykietki – jeśli nie wiemy, co zawiera dany produkt, lepiej z niego zrezygnujmy.

Co jest dodawane

Barwniki (oznaczone symbolami od 100 do 180). Dzięki nim żywność wygląda apetycznie. Przywracają też kolor utracony w czasie obróbki. Głównie dodawane są do napojów, słodyczy, dżemów. Część z nich uzyskiwana jest z roślin (chlorofil – 140, karmel – 150a, karoten – 160a, kur-kuma – 100). Identyczna z naturalnymi, ale otrzymywana chemicznie, jest ryboflawina (101), natomiast do syntetycznych barwników należą m.in. czerwień koszenilinowa (124) i złoto (175).

Poza tym trzeba wymienić: annato – 160b, antocjany – 163, betanina – 162, chlorofilu kompleks miedziowy – 141, czerń brylantowa – BN 151, indygotyna – 132, tertrazyna –  102, tlenki żelaza – 172, żółcień chinolinowa – 104, żółcień pomarańczowa – 110.

Konserwanty (od 200 do 281). Zapobiegają psuciu się żywności. Do bezpiecznych należą: kwas benzoesowy (210) i sól sodowa (211) – stosowane głównie do napojów, sosów, oraz kwas sorbowy i jego sole (od 200 do 203). Znajdują się one w serach topionych, wędlinach.

Poza tym trzeba wymienić: azotan potasu – 252, azotan sodu – 251, azotyn sodu – 250, dwutlenek siarki – 220, ester etylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego – 214 (jego sól sodowa – 215), ester propylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego – 216 (jego sól sodowa – 217), kwas benzoesowy – 210 (jego sól sodowa – 211), kwas mrówkowy oraz jego sole: potasowa, sodowa i wapniowa – 236, kwas pro-pionowy – 280 (jego sole: sodowa – 281, wapniowa – 282), kwas sorbowy – 200 (jego sole: potasowa – 202, sodowa – 201, wapniowa – 203, ni-zyna – 234, pirosiarczyn potasu – 224, pirosiarczyn sodu – 223, siarczan sodu – 221, wodosiarczyn sodu – 222.

Antyutleniacze (od 300 do 322). Zapobiegają procesom utleniania (np. jełczeniu tłuszczów) i powstawaniu w żywności szkodliwych związków. Do tego celu stosuje się kwas mlekowy (270), kwas askorbinowy (300).

Substancje zagęszczające (od 400 do 495). Poprawiają wygląd wyrobów, zazwyczaj są produkowane z surowców naturalnych: wodorostów (agar-agar – 406), owoców (pektyna – 440a). Ponadto: alginiansodowy-401, karagan – 407, tra-gakanta-413.

Kwasy, sole, zasady: butylohydroksyanizol – BHA 330, chlorek wapnia – 509, fosforan amonu – 442, galusan dodecylu – 312, galusan propylu – 311, kwas adypinowy — 355, kwas cytrynowy — 310, 330, kwas izoaskorbinowy – 320, kwas L-askorbinowy – 315, kwas L(+)winowy – 334, kwas mlekowy – 270, kwas octowy – 260, kwas siarkowy – 513, kwas solny – 507, pirosiarczyn sodu – 223, przeciwutleniacze – 300, siarczan amonu – 517, siarczan wapnia – 516, stearynian magnezu – 572, tokoferole naturalne – 306 (syntetyczne: alfa – 307, gama – 308, delta – 309), węglan amonu – 503, węglan potasu – 501, węglan wapnia – 170, woda amoniakalna – 527, wodorotlenek sodu – 524, wodorowęglan sodu -500.

Dodatki smakowe i zapachowe (od 500 do 1500). Są to substancje słodzące (aspartam – 951, ksyli-tol – 967) oraz wzmacniające smak (glutaminian sodu – 621, kwaśny węglan sodu – 170 II).

Substancje do stosowania na powierzchni: guma arabska – 414, parafina plastyczna barwiona i niezabarwiona – 907, talk – 553 III, wosk pszczeli-901.